Büyük Dil Modelleri Toplumların Dijital Aynası mı?

Büyük dil modelleri, ağırlıklı olarak internette mevcut olan verilerle eğitilir. Web sayfaları, sosyal medya yazışmaları ve erişilebilen her türlü çevrimiçi içerik bu süreçte kullanılır. Kitaplar dijital ortamda mevcut ve erişilebilir durumdaysa, onlar da eğitim verisine dâhil edilir.

İnternette yazılan her şey bir iz bırakır. Dil modelleri geliştikçe, bu izler ülkelerin verimliliğine ve kalkınma süreçlerine katkı sağlar.

Tokenizasyon, metni “token” adı verilen küçük birimlere ayırma sürecidir. Tokenler, dil modellerinin atomlarıdır. Modeller, hangi tokenların istatistiksel olarak hangilerini takip ettiğini öğrenir.

Dil özellikleri, dijital kültürü yansıtır:

  • Çince: Kapalı platformlar nedeniyle sapmış, dengesiz token dağılımı görülür.
  • Rusça: Devlet, hukuk ve yönetişim vurgusu öne çıkar.
  • Japonca: Nezaket ve minnettarlık ön plandadır.
  • Korece: Teknoloji, hizmetler ve sosyal etkileşim ağırlıklıdır.
  • Almanca: Yapı, düzen ve faaliyet odaklıdır.
  • Fransızca: Profesyonel ve girişimci bağlamlar baskındır.
  • İtalyanca: İşbirliği ve profesyonellik vurgulanır.
  • İspanyolca: Geniş ve çeşitli kullanım alanları görülür.
  • Portekizce: Sorumluluk, gelişim ve fırsat kavramları öne çıkar.
  • İngilizce: Telekomünikasyon, teknoloji ve küresel işbirliği ön plandadır.
  • Türkçe: Yardımlaşma, gereklilik ve toplumsal destek temaları dikkat çeker.

Sonuç:

Dil modelleri, verilerini üreten toplumların dijital izlerini ve kültürel özelliklerini yansıtan birer aynadır.

Mustafa Ergen
Mustafa Ergenhttps://ekopolitik.org.tr/
Prof. Dr. Mustafa Ergen İTÜ’de profesör olarak görev alan Mustafa Ergen, haberleşme ve yapay zeka teknolojileri alanında Türkiye’deki yerli teknolojilerin gelişimine öncülük etmiş ve Avrupa 5G haberleşme platformunun kurucularından biri olmuştur. Boğaziçi, Koç ve Sabancı Üniversitelerinde görevler almış, akademik ve girişimcilik ekosistemine katkı sağlamaktadır. Girişimci Kapital kitabının yazarıdır. Silikon Vadisi’nde kurduğu haberleşme teknolojileri şirketi, 2009’da başarılı bir çıkış yapmıştır. ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünden 2000 yılında üniversite birincisi olarak mezun olmuş, Berkeley Üniversitesi’nde Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri alanında yüksek lisans ve doktora yapmıştır. Aynı üniversitede Teknoloji Yönetimi programını tamamlamış ve Uluslararası İlişkiler alanında ikinci yüksek lisans derecesini almıştır.

Diğer Yazılar

İlgili Yazılar

Süper Zekâ Yarışı: Kazanan Her Şeyi Alır

Yapay zekâda hâlihazırda üretken yapay zekayı kullanıyoruz, ama bir sonraki aşama olan genel yapay zekayı AGI’yı beklerken, süper...

Bütçe 2.0: Klasik Dengeden Dinamik Büyümeye

Neden hâlâ 19. Yüzyıl maliye nazırı kafasıyla yapay zeka çağının mali bütçesini yapmaya çalışıyoruz? Türkiye, borçlanma rakamlarını tartışırken, TBMM’de...

Enflasyon: Ekonomik Motorun Çekiş Kaybı

Enflasyon nedir denilince fiyatların artması olarak anlıyoruz ama bu tarif yeterli mi? Ekonomiyi bir otomobil gibi düşünürsek: motor...

Enerji, Veri ve Zeka: Yeni Nesil Ulusal Güvenlik Mimarisi

Güney Kore’deki veri merkezi yangını, dijital çağın kırılganlığını çarpıcı biçimde ortaya koydu. Devletin ulusal veri merkezinde çıkan yangında 850...

Cuma’nın Gölgesinde: Çin Yükselirken Amerika Robinson Kalmak İstemiyor mu?

Daniel Defoe’nun klasik romanı Robinson Crusoe, çoğu kişi için bir hayatta kalma hikayesidir. Ama biraz dikkatli okuyanlar, bu...

Kod Diplomasisi: Açık Kaynak Devrimi ve Yapay Zekânın Yeniden...

Seksenli yılların tozlu üniversite koridorlarında, bilgisayar laboratuvarlarında başlayan bir hikâye... Bedava yazılım dağıtan şirketler, aslında zihinlerde görünmez zincirler...